کلاژن‌های خوراکی، اثرگذار یا دروغی تبیلغاتی؟

بدن ما به طور طبیعی با استفاده از اسید آمینه‌ها از غذاهای غنی از پروتئین یا کلاژن مانند آبگوشت با استخوان، گوشت و ماهی کلاژن تولید می‌کند. اما افزایش سن، آسیب‌های ناشی از نور خورشید، سیگار کشیدن و مصرف الکل همگی می‌توانند تولید کلاژن را کاهش می‌دهند.

نوشیدنی‌ها و مکمل‌های کلاژن اغلب حاوی کلاژن از منابع مختلف مانند ماهی، گاو، خوک یا مرغ‌اند و معمولا  پپتاید دارند؛ زنجیره‌های کوتاه اسید آمینه‌ها که به ساخت پروتئین‌های ضروری در بدن از جمله خود کلاژن و کراتین کمک می‌کنند.

به گزارش «تجارت آسیا» در بررسی و تجزیه و تحلیل ۱۹ مطالعه منتشرشده در مجله بین‌المللی پوست، که در مجموع یک هزار و ۱۲۵ شرکت‌کننده داشت، کسانی که از مکمل‌های کلاژن استفاده می‌کردند، بهبود در استحکام، لطافت و رطوبت پوست را گزارش کردند و چین و چروک‌هایشان کمتر به چشم می‌آمد. این نتایج امیدوارکننده به نظر می‌رسد اما مشخص نیست آیا این بهبودهای پوستی واقعا به دلیل مصرف کلاژن بوده است یا خیر؛ زیرا در بیشتر آزمایش‌ها از مکمل‌های تجاری موجود استفاده شد که جز کلاژن مواد دیگری هم داشته‌اند. از جمله ویتامین‌ها، مواد معدنی، آنتی‌اکسیدان‌ها، کوآنزیم کیو۱۰ (Q10)، اسید هیالورونیک و کندرویتین سولفات.

نتایج چند آزمایش تصادفی‌ و کنترل‌شده هم نشان می‌دهد که نوشیدن مکمل‌های کلاژن حاوی مقدار بالایی از پپتایدهای پرولایل‌هیدروکسی‌پرولین (prolylhydroxyproline) و هیدروکسی‌پرولایل‌گیلیسین (hydroxyprolylglycine) می‌تواند رطوبت، قابلیت ارتجاعی، چین و چروک و زبری پوست را بهبود بخشد. اما مطالعاتی وسیع‌تر و باکیفیت بالا موردنیاز است تا بفهمیم آیا محصولات تجاری موجود برای استفاده طولانی‌مدت هم مفید و ایمن‌اند یا خیر.

یک مطالعه کوچک در سال ۲۰۱۷ روی ۲۵ نفر با ناخن‌های شکننده نشان داد که مصرف روزانه ۲.۵ گرم کلاژن به مدت ۲۴ هفته باعث بهبود شکنندگی و رشد ناخن‌ها می‌شود. با این حال، این مطالعه کوچک هیچ گروه کنترلی نداشت که دارونما مصرف کنند تا با گروهی که مکمل‌های کلاژن دریافت می‌کردند، مقایسه شود.

هیچ مطالعه‌ای هم روی انسان‌ها انجام نشده است که فواید مکمل کلاژن را برای مو بررسی کند و در حال حاضر هیچ مدرک پزشکی ادعاهای رایج در بازار را مبنی بر اینکه مکمل‌ها یا نوشیدنی ‌های کلاژن می‌توانند رشد، درخشش، حجم و ضخامت مو را بهبود بخشند، تایید نمی‌کند.

در حال حاضر برای این ادعا که مصرف قرص‌های کلاژن یا نوشیدنی‌های کلاژن‌دار در پوست، مو یا ناخن تفاوتی ایجاد کند، شواهد کافی وجود ندارد. بدن ما نمی‌تواند کلاژن را کامل جذب کند و کلاژن برای ورود به جریان خون، باید به پپتایدها تجزیه شود تا از طریق روده جذب شود.

این پپتایدها ممکن است به بلوک‌های سازنده تجزیه شوند که پروتئین‌هایی مانند کراتین را می‌سازند که به شکل‌گیری پوست، مو و ناخن کمک می‌کند اما این امکان هم وجود دارد که در سایر قسمت‌های بدن مانند غضروف، استخوان، ماهیچه‌ها یا تاندون‌ها رسوب ‌کند. تاکنون هیچ مطالعه انسانی به‌وضوح ثابت نکرده کلاژنی که خوراکی مصرف شود، به پوست، مو یا ناخن می‌رسد.

اگر هدف شما بهبود بافت و قابلیت ارتجاعی پوست و به حداقل رساندن چین و چروک‌ها است، بهتر است بر محافظت در برابر آفتاب و استفاده از رتینوئیدهای موضعی تمرکز کنید. تحقیقات گسترده پیش‌تر نشان داده‌اند که این اقدام‌ها موثرند.

اگر می‌خواهید مکمل‌ها یا نوشیدنی‌های کلاژن‌دار را امتحان کنید، فهرست مواد تشکیل‌دهنده و مشخصات پروتئینی آن‌ها را بررسی و از مصرف مکمل‌های حاوی مواد افزودنی زیاد خودداری کنید. محصولات حاوی مقدار بالایی پرولایل‌هیدروکسی‌پرولین و هیدروکسی پرولایل‌گلیسین در کاهش چین و چروک و بهبود رطوبت پوست بهتر جواب می‌دهند.

ضمنا قبل از شروع هر نوع مکمل جدید با پزشکتان مشورت کنید. افرادی که مستعد ابتلا به نقرس‌اند یا به دلیل برخی مشکلات دیگر باید مصرف پروتئين را محدود کنند، نباید از مکمل‌ها یا نوشیدنی‌های کلاژن استفاده کنند.