کشف حسی پنهان در نوک انگشتان دست

پژوهشی تازه‌ نشان می‌دهد انسان‌ها نوعی توانایی حسی کمترشناخته‌شده دارند که به آن‌ها امکان می‌دهد فقط با حرکت‌‌دادن انگشتان روی سطح شن یا مواد دانه‌دانه، وجود جسم پنهان زیر آن را تشخیص دهند.

به گزارش « تجارت آسیا» از پاپیولار مکانیکس، این توانایی که «لمس از راه دور» نامیده می‌شود، مشابه رفتاری است که برخی پرندگان ساحلی هنگام جست‌وجوی طعمه در شن‌زار نشان می‌دهند. برخلاف تصور رایج که لامسه را حسی کاملا وابسته به تماس مستقیم می‌داند، این نوع حس به انسان امکان می‌دهد بدون تماس مستقیم با جسم، مکان آن را حدس بزند.

ژنگچی چن، پژوهشگر دانشگاه کویین مری لندن، در آزمایشی از شرکت‌کنندگان خواست انگشت اشاره‌شان را روی سطح شن حرکت دهند تا مکعبی مدفون را پیدا کنند. عملکرد افراد در این آزمایش با پرندگان ساحلی قابل مقایسه بود. نتایج نشان داد که دقت انگشتان انسان حتی از حسگر رباتیکی که با الگوریتم حافظه طولانی کوتاه‌مدت (LSTM) آموزش دیده بود، بیشتر است؛ درحالی‌که ربات می‌توانست جسم را از فاصله دورتری تشخیص دهد، میزان خطای آن بسیار بالاتر بود و پاسخ‌های مثبت‌ اشتباه می‌داد.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد وقتی شن یا ماده‌ای دانه‌دانه تحت فشار قرار می‌گیرد، نیرو از طریق تماس بین دانه‌ها منتقل می‌شود و این جابه‌جایی‌ها سرنخ‌هایی برای تشخیص اجسام پنهان فراهم می‌کند. با این حال، گیرکردن در مواد دانه‌دانه می‌تواند این انتقال نیرو را مختل کند و تشخیص اجسام سخت‌تر می‌شود.

این توانایی در انسان به وجود گیرنده‌های مکانیکی حساس پوست برمی‌گردد که به فشار، لرزش و نیروهای برشی واکنش نشان می‌دهند و این اطلاعات را به شکل پیام عصبی به مغز می‌فرستند.

چن برای آزمایش، مکعب‌های پلی‌استری را در جعبه‌های پلاستیکی پوشیده با مواد کدر قرار داد و آن‌ها را با شن خشک پوشاند. افراد هنگام عبور انگشت از سوراخ روی جعبه و حرکت یکنواخت روی سطح شن، تلاش کردند محل جسم را بیابند. در نهایت، دقت انسان‌ها حدود ۷۱ درصد و دقت حسگر رباتیک ۴۰ درصد ثبت شد.

چن می‌گوید در آینده می‌توان با ترکیب حسگرهای چندگانه و یادگیری تطبیقی، توانایی ربات‌ها را در تقلید این نوع ادراک لمسی افزایش داد.

این‌ موضوع که آیا واقعا حس ششم داریم (و چه حسی می‌تواند باشد) همچنان محل بحث و اختلاف نظر علمی است. اما دست‌کم اکنون می‌توانیم بگوییم نوعی حس لامسه بدون لمس و تماس داریم.