مهاجرت پس از کرونا افزایشی شد

پژوهشی جدید اطلاعات همه‌جانبه‌ای از وضعیت مهاجرت انسان‌های سراسر جهان ارائه کرده است. تحلیلی که متا، دانشگاه هاروارد و دانشگاه هنگ‌کنگ منتشر کرده‌اند، بر پایه موقعیت مکانی بیش از ۳ میلیارد کاربر ناشناس فیسبوک انجام شده و شامل آمار مهاجرت دائمی از 181 کشور جهان از ابتدای سال 2019 تا پایان 2022 است.

به گزارش « تجارت آسیا» داده‌های این گزارش فقط شامل افرادی می‌شود که بیش از یک سال در کشور مقصد مانده‌اند و شامل گردشگران یا سفرهای کاری نمی‌شوند. همچنین کشورهای ایران، چین و کوبا به‌دلیل تحریم‌ها در این لیست حضوری ندارند.

براساس گزارش نیویورک تایمز، ایالات متحده سال 2022 با جذب 4 میلیون و ۱۰۰ هزار مهاجر، بزرگ‌ترین مقصد مهاجرت در جهان شناخته شد. در مقابل، فقط 840 هزار نفر این کشور را ترک کردند که این موضوع ایالات متحده را به بزرگ‌ترین دریافت‌کننده خالص جمعیت میان تمام کشورهای جهان تبدیل می‌کند.

طبق این گزارش، سال 2022، مهاجرت از آمریکای لاتین به ایالات متحده به‌ویژه از کشورهای ونزوئلا، هوندوراس و السالوادور بیشترین سهم را داشته است. علت این موج مهاجرت ترکیبی از عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در این کشورها بوده همچنین نیاز ایالات متحده به نیروی کار نیز در آن دخیل بوده است.

هند، به‌عنوان سومین کشور فرستنده مهاجر به ایالات متحده در سال 2022، بیش از 250 هزار مهاجر به این کشور فرستاده است. کشورهای آسیایی مانند ژاپن، فیلیپین و کره جنوبی و کشورهای اروپایی ازجمله بریتانیا، آلمان و اسپانیا نیز از دیگر منابع اصلی مهاجر به ایالات متحده در آن سال بوده‌اند.

یکی از ویژگی‌های اصلی که در مهاجرت‌های چند سال اخیر دیده شده، واکنش سریع به بحران‌ها و ناامنی‌ها بوده است. مهاجرت‌های ناگهانی معمولاً واکنشی به شوک‌هایی شدید و غیرمنتظره هستند؛ مانند جنگ، ناآرامی سیاسی، فجایع طبیعی یا فروپاشی اقتصادی.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد با افزایش بی‌ثباتی‌های ژئوپلیتیک و خطرات فزاینده ناشی از تغییرات اقلیمی، چنین شوک‌هایی در آینده بیشتر خواهند شد.

جنگ روسیه و اوکراین یکی از جدیدترین مثال‌های این موضوع است. قبل از حمله کامل روسیه به اوکراین، مهاجران اوکراینی‌ها نسبتاً محدود بودند اما با آغاز جنگ، بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از اوکراین فرار کردند و به کشورهای همسایه و دیگر نقاط جهان رفتند.

همچنین در روسیه، به‌دنبال حمله این کشور به اوکراین و تحریم‌های اقتصادی جهانی، شاهد افزایش چشمگیر مهاجرت بوده‌ایم. سال 2022، بیش از یک‌میلیون نفر از روسیه خارج شدند که بسیاری از آنها به کشورهایی با روابط فرهنگی و تاریخی نزدیک، مانند ارمنستان و گرجستان رفتند.

در افغانستان نیز با نزدیک‌ شدن طالبان به کابل در تابستان 2021 و تلاش ایالات متحده برای خروج سریع نیروهایش، موج گسترده‌ای از مهاجرت شکل گرفت. داده‌ها نشان می‌دهد خروج از افغانستان در ماه‌های سپتامبر، اکتبر و نوامبر آن سال به اوج رسید. مقاصد اصلی مهاجران افغان در آن زمان، پاکستان، ایالات متحده و ترکیه بوده‌اند.

اغلب تصور می‌شود اکثر مهاجرت‌ها غیرقانونی انجام می‌شود اما این گزارش می‌گوید بیشتر مهاجرت‌ها قانونی و با استفاده از ویزاهای کاری یا تحصیلی انجام می‌شود؛ به‌ویژه زمانی که کشورهای مقصد مسیرهای قانونی و دسترسی آسان‌تری برای مهاجران فراهم می‌کنند، افراد بیشتری ترجیح می‌دهند از این مسیرها استفاده کنند.

برای مثال، در اتحادیه اروپا، آزادی حرکت افراد بین کشورهای عضو یکی از عوامل اصلی مهاجرت است. همین امر موجب شده سال 2022، حدود یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در اتحادیه اروپا مهاجرت کنند.

در آمریکای جنوبی نیز کشورهای عضو «بلوک مرکوسور (بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی)» مانند آرژانتین و برزیل نیز سیاست‌های مشابهی دنبال می‌کنند که موجب می‌شود مهاجرت در این مناطق به‌طور چشمگیری آسان‌تر شود.

یکی از نکات دیگر این گزارش درباره مهاجرت جهانی، تغییرات الگوی حرکت انسان‌هاست. در گذشته، مهاجرت بیشتر از کشورهای فقیر به کشورهای ثروتمند انجام می‌شده اما امروزه بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه به مقصدی برای مهاجران تبدیل شده‌اند.

برای مثال، کشورهای حوزه خلیج فارس مانند امارات متحده عربی و قطر به مقصدهای بزرگ مهاجرتی برای نیروی کار از کشورهای آسیای جنوبی تبدیل شده‌اند. این کشورها به‌دلیل رشد سریع اقتصادی و نیاز به نیروی کار ارزان تعداد زیادی مهاجر جذب می‌کنند.

در‌این‌میان، مهاجرت‌های درون‌قاره‌ای نیز به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. کشورهای آفریقایی، مانند نیجریه و کنگو، به‌دلیل مشکلات اقتصادی و سیاسی، بسیاری از اتباع خود را به کشورهای همسایه و حتی به اروپا و آمریکای شمالی می‌فرستند.

طبق این گزارش، مهاجرت همیشه مستقیم از کشورهای فقیر به کشورهای ثروتمند انجام نمی‌شود. در واقع مهاجرت، به‌ویژه به کشورهای با فاصله زیاد، هزینه زیادی خواهد داشت و همین موضوع باعث می‌شود طبقه ضعیف‌تر جامعه یا مهاجران کشورهای فقیرتر با چالش‌هایی مواجه شوند.

شیلی نمونه بارز این روند است و افرادی از کشورهای فقیرتر نزدیک آن، مانند اکوادور و ونزوئلا، به شیلی مهاجرت کرده‌اند. همچنین مهاجران شیلیایی کمتر به کشورهای غربی اروپا و آمریکای شمالی مهاجرت می‌کنند.

در خاورمیانه، ترکیه دروازه مهم بین شرق و غرب است. این کشور مقصدی برای مهاجران از کشورهای خاورمیانه و آفریقا شناخته می‌شود و در‌عین حال منبعی برای مهاجران به کشورهای اروپایی، به‌ویژه آلمان، فرانسه و هلند است.

درنهایت، این گزارش می‌گوید برخی کشورهای غربی مانند بریتانیا، فرانسه و پرتغال که در گذشته امپراتوری‌های استعماری بودند، حالا پذیرای مهاجرانی از مستعمرات سابق خود هستند. پیوندهای فرهنگی، زبانی و روابط ویزا از دلایلی هستند که باعث تسهیل این نوع مهاجرت می‌شوند.