نابرابری دستمزد میان زنان و مردان در اروپا

به گزارش « تجارت آسیا» شاخص‌های مختلف نشان‌دهنده‌ی تداوم نابرابری‌های اقتصادی میان زنان و مردان هستند و داده‌ها این نابرابری‌ها را به‌وضوح نمایان می‌سازند. با وجود آنکه اروپا در گزارش شکاف جنسیتی جهانی ۲۰۲۳ مربوط به مجمع جهانی اقتصاد، بالاترین سطح برابری جنسیتی را در میان تمامی مناطق جهان دارد، اما همچنان از این چالش‌ها مستثنا نیست.

طبق آمار یورواستات، در سال ۲۰۲۳ زنان در اتحادیه اروپا ۱۲ درصد کمتر از مردان درآمد داشتند، به این معنا که در ازای هر ۱۰۰ یورو که مردان دریافت کردند، زنان تنها ۸۸ یورو درآمد داشتند. این شکاف در سال ۲۰۱۳ معادل ۱۶ درصد یعنی چهار درصد بیشتر از ۲۰۲۳ بود.

مقایسه درآمد زنان با مردان در کشورهای اروپایی

شکاف دستمزد جنسیتی تعدیل نشده (Unadjusted Gender Pay Gap)، شاخصی کلیدی است که تفاوت بین میانگین دستمزد ساعتی ناخالص زنان و مردان را به‌صورت درصدی از میانگین دستمزد ناخالص مردان بیان می‌کند. این محاسبه شرکت‌های دارای ۱۰ کارمند یا بیشتر را شامل می‌شود.

بر اساس این شاخص، در سال ۲۰۲۳، شکاف دستمزد جنسیتی تعدیل نشده از منفی ۰.۷ درصد در لوکزامبورگ تا ۱۹ درصد در لتونی متغیر بود.

نکته مهم آنکه عدد منفی در این شاخص نشان می‌دهد که به طور میانگین، زنان در آن کشور بیشتر از مردان درآمد داشته‌اند. برای درک بهتر شکاف دستمزد، نمایش آن به صورت مقدار دریافتی زنان در ازای هر ۱۰۰ یورو دریافتی مردان، می‌تواند گویاتر باشد.

بر همین اساس در لتونی، زنان تنها ۸۱ یورو در ازای هر ۱۰۰ یورو دریافتی مردان داشتند، در اتریش و جمهوری چک، این مقدار ۸۲ یورو بود، در لوکزامبورگ، زنان به طور میانگین ۱۰۱ یورو در ازای ۱۰۰ یورو دریافتی مردان کسب کردند، که بهترین وضعیت در اروپا را نشان می‌دهد. لوکزامبورگ در عین حال تنها کشور اروپایی است که در آن میانگین دستمزد زنان از مردان بیشتر است.

این تفاوت‌ها زمانی بیشتر به چشم می‌آیند که به حقوق ماهانه تبدیل شوند. به عنوان مثال، اگر میانگین حقوق در اتریش دو هزار یورو باشد، زنان ۳۶۰ یورو کمتر از مردان در ماه دریافت می‌کنند.

در بلژیک، ایتالیا و رومانی نیز اختلاف پرداخت کمتر از ۵ یورو بود و این کشورها، پس از لوکزامبورگ، بهترین شرایط را برای زنان داشتند.

در میان پنج اقتصاد برتر اروپا، شکاف دستمزد قابل توجهی مشاهده می‌شود: در آلمان، زنان ۸۲ یورو در ازای ۱۰۰ یورو دریافتی مردان کسب کردند (رتبه پنجم بین ۳۱ کشور). در بریتانیا، این رقم ۸۶ یورو، در فرانسه ۸۸ یورو بوده است، در اسپانیا با ۹۱ یورو اختلاف اندکی با میانگین اتحادیه اروپا دارد و ایتالیا به عنوان یکی از کشورهایی با کمترین شکاف جنسیتی در اروپا، درآمد زنان ۹۸ یورو در ازای ۱۰۰ یورو مردان است.

شرق و شمال اروپا شکاف بیشتری دارند

کشورهای شرق و مرکز اروپا بیشترین شکاف پرداختی را دارند، درحالی‌که کشورهای جنوب اروپا مانند ایتالیا، اسپانیا و پرتغال کمترین میزان شکاف را ثبت کرده‌اند.

نکته جالب اینجاست که کشورهای شمال اروپا (نوردیک) مانند فنلاند، دانمارک و نروژ که به برابری جنسیتی شهرت دارند، همچنان شکاف پرداختی قابل توجهی دارند که بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا است.

چرا زنان کمتر از مردان درآمد دارند؟

کمیسیون اروپا چهار دلیل اصلی برای شکاف حقوقی ارائه می‌دهد:

۱. تمرکز زنان در بخش‌های کم‌درآمد: حدود ۲۴ درصد از شکاف دستمزد به دلیل تفکیک شغلی جنسیتی است. زنان بیشتر در بخش‌هایی مانند مراقبت، سلامت و آموزش فعالیت دارند که معمولاً کم‌درآمدتر هستند. این نوع مشاغل اغلب به‌طور سیستماتیک کمتر از مشاغل مردانه ارزش‌گذاری می‌شوند.

۲. توزیع نابرابر حقوق و دستمزد: زنان بیشتر از مردان در هفته کار می کنند. با این حال، زنان ساعات بیشتری را صرف کارهای بدون مزد مانند مراقبت و مسئولیت های خانگی می کنند. بنا بر گزارش کمیسیون اروپا، زنان در اتحادیه اروپا برای جبران این اختلاف، باید ۱.۵ ماه بیشتر کار کنند!

۳. سقف شیشه‌ای (Glass Ceiling): جایگاه زنان در سلسله‌مراتب سازمانی تأثیر قابل‌توجهی بر درآمد آن‌ها دارد. زنان به‌طور چشمگیری در نقش‌های مدیریتی سطح بالا کم‌تر حضور دارند.

کمتر از ۱۰ درصد از مدیران عامل (CEO) شرکت‌های بزرگ در اتحادیه اروپا زن هستند.

در صنعت رسانه، طبق مطالعه مؤسسه رویترز دانشگاه آکسفورد، تنها ۲۷ درصد از ۱۷۱ سردبیر ارشد در ۲۴۰ برند رسانه‌ای جهان در سال ۲۰۲۵ زن هستند، در حالی که زنان ۴۰ درصد از خبرنگاران را تشکیل می‌دهند.

۴. تبعیض دستمزد: زنان حتی برای انجام کار مشابه با ارزش برابر، کمتر از مردان حقوق دریافت می‌کنند.

راهکار کمیسیون اوپا: دستور العمل شفافیت در پرداخت‌ها

کمیسیون اروپا معتقد است که شفافیت بیشتر در حقوق‌ها می‌تواند شکاف دستمزدی را کاهش دهد. “افشای تفاوت‌های جنسیتی دستمزد برای کار مشابه، می‌تواند به کاهش نابرابری کمک کند.»

برای این منظور، «دستورالعمل شفافیت پرداخت» اتحادیه اروپا به دنبال اصلاح و بهبود این مسئله است.

نرخ اشتغال؛ شاخص کلیدی دیگر در نابرابری جنسیتی

در تمامی ۳۲ کشور اروپایی، نرخ اشتغال مردان بالاتر از زنان است. در اتحادیه اروپا، نرخ اشتغال مردان ۸۰.۹ درصد و زنان ۷۰.۹ درصد است که این به معنای شکاف ۱۰ درصدی در نرخ اشتغال است. در ترکیه، این فاصله با رقم ۳۸ درصد، بالاترین میزان در اروپا محسوب می‌شود.

در ایتالیا، یونان و رومانی، این شکاف بیش از ۱۸ درصد است.