شوک مردم افغانستان از قطع ناگهانی اینترنت

پس از وعده طالبان برای محدود کردن دسترسی به اینترنت به‌عنوان بخشی از سرکوب «فعالیت‌های غیراخلاقی»، روز سه‌شنبه شاهد قطع اینترنت افغانستان در سطحی گسترده بودیم؛ اقدامی که نگرانی‌ها از انزوای میلیون‌ها نفر تحت حاکمیت سخت‌گیرانه طالبان را افزایش داده است.

به گزارش « تجارت آسیا» سازمان ناظر اینترنت «نت‌بلاکس» اعلام کرد که از اواخر دوشنبه چندین شبکه اصلی در افغانستان دچار اختلال شده و خدمات تلفنی نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. این نهاد وضعیت را «قطع کامل اینترنت» توصیف کرده و آن را نمونه‌ای آشکار از محدودیت اینترنت در افغانستان دانست که زندگی بیش از ۴۳ میلیون نفر جمعیت کشور را مختل کرده است.

برخی افغان‌های مقیم خارج به سی‌ان‌ان گفتند قادر به برقراری تماس با خانواده‌های خود در داخل کشور نیستند. همچنین صبح سه‌شنبه نیز داده‌های پروازی نشان داد چندین پرواز ورودی به کابل لغو شده است.

شبکه‌ی خبری طلوع نیوز در کابل گزارش داد که قطع اینترنت افغانستان به شدت عملیات آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. همچنین خبرگزاری‌های بین‌المللی آسوشیتد پرس و فرانسه (AFP) اعلام کردند که قادر به تماس با دفاتر خود در پایتخت کابل نبوده‌اند. طلوع نیوز به مردم توصیه کرد برای دریافت آخرین اخبار صفحات شبکه‌های اجتماعی آن را دنبال کنند. زیرا انتظار می‌رود شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی این شبکه نیز دچار اختلال شوند.

به نظر می‌رسد این قطعی گسترده‌ترین و هماهنگ‌شده‌ترین خاموشی‌های مخابراتی در افغانستان از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ باشد. همچنین نگرانی‌ها از بازگشت به محدودیت‌های دوره‌ی پیشین طالبان، که در آن تلویزیون، ماهواره‌ها و دیگر وسایل ارتباط جمعی به‌عنوان بخشی از مبارزه با «بی‌اخلاقی» ممنوع شده بودند را افزایش داده است.

علت قطع اینترنت افغانستان و وسعت آن هنوز به ‌طور دقیق روشن نیست. تلاش سی‌ان‌ان برای تماس با مقامات طالبان از طریق اپلیکیشن پیام‌رسان موفقیت‌آمیز نبوده است. همچنین تاکنون هیچ بیانیه‌ی رسمی‌ای از سوی این گروه منتشر نشده است.

فعالان هشدار دادند که این خاموشی می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای افغانستان داشته باشد. کشوری که در بحران انسانی شدیدی به سر می‌برد و این بحران از زمان به قدرت رسیدن طالبان در ۲۰۲۱ و پس از خروج پرهرج ‌و مرج ایالات متحده تنها بدتر شده است.

گزارشی از ماموریت کمک‌رسانی سازمان ملل در افغانستان (UNAMA) اعلام کرده است که طالبان به‌طور گسترده حقوق بشر را محدود کرده است. همچنین به شکل نامتناسبی زنان و دختران را هدف قرار داده‌اند و «فضای ترس و ارعاب» ایجاد کرده‌اند. اوایل این ماه، طالبان کتاب‌های نوشته‌شده توسط زنان را از سیستم آموزشی دانشگاه‌ها حذف کرده و همچنین تدریس حقوق بشر و آزار جنسی را ممنوع کردند.

از زمانی که طالبان تحصیل دختران پس از پایه ششم را ممنوع کردند، بسیاری از آن‌ها به کلاس‌های آنلاین ارائه‌شده توسط معلمان خارج از کشور یا سازمان‌های خیریه متکی بودند. اما اکنون با قطع اینترنت افغانستان این فرصت نیز به خطر افتاده است. دختران عملاً از ادامه تحصیل پس از ۱۲ سالگی محروم شده‌اند و آخرین مسیر باقی‌مانده برای آموزش بیشتر، یعنی دوره‌های مامایی، در اواخر ۲۰۲۴ تعطیل شد.

یک دانشجوی دانشگاه به بی‌بی‌سی گفت: «بعد از ممنوع شدن دوره مامایی، چاره‌ای جز تحصیل آنلاین نداشتم. وقتی شنیدم اینترنت قطع شده، دنیا برایم تاریک شد.»

«سابینا چودری»، مدیر ارتباطات سازمان زنان برای زنان افغان (WAW)، در گفتگو با سی‌ان‌ان گفت: «این قطعی نه‌تنها میلیون‌ها افغان را ساکت کرده، بلکه خط ارتباطی حیاتی آن‌ها با جهان خارج را نیز خاموش کرده است.»

مقامات دیپلماتیک به بی‌بی‌سی اعلام کرده‌اند که قطع اینترنت افغانستان می‌تواند سیستم‌های بانکی و تجارت الکترونیک در سراسر کشور را مختل کند. چندین شهروند کابل نیز گفته‌اند که اینترنت فیبر نوری‌شان حوالی ساعت ۱۷:۰۰ به وقت محلی (۱۲:۳۰ به وقت گرینویچ) از کار افتاده است. این اتفاق درست در پایان روز کاری رخ داد. درنتیجه بسیاری از مردم تا صبح سه‌شنبه، زمانی که فعالیت‌های بانکی و تجاری باید از سر گرفته می‌شد، متوجه ابعاد واقعی این قطعی نشدند.

کابل‌های فیبر نوری که بخش عمده‌ای از اینترنت جهانی بر پایه آن‌ها کار می‌کند، داده‌ها را با سرعت بسیار بالا منتقل می‌کنند. طبق گزارش بی‌بی‌سی، کمیته‌ای در کابل مأمور شده تا امکان «فیلتر کردن» اینترنت فیبر نوری را برای جلوگیری از آنچه طالبان «فعالیت‌های غیراخلاقی» می‌نامد، بررسی کند. این کمیته همچنین وظیفه دارد مشخص کند که آیا ممنوعیت کامل فیبر نوری در سراسر کشور اعمال شود یا خیر.

«حمید حیدری»، سردبیر پیشین شبکه خبری 1TV افغانستان، پس از قطعی اینترنت در روز دوشنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تنهایی سراسر کشور را فرا گرفته است.» او افزود: «افغانستان اکنون رسماً در رقابت با کره شمالی برای قطع اینترنت در جایگاه اول قرار گرفته است.»

«مریم سلیمان‌خیل»، عضو دولت افغانستان در تبعید، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «سکوت آنلاین بدون حضور صدای افغان‌های داخل کشور کرکننده است. ارتباط آن‌ها قطع شده و جهان بدون آن‌ها در تاریکی فرو رفته است.» او تأکید کرد که استارلینک تنها راه شکستن زنجیرهای سانسور و محدودیت اینترنت طالبان است و از «ایلان ماسک» خواست تا «در سمت درست تاریخ بایستد.» با این حال، طبق اطلاعات وب‌سایت شرکت، خدمات استارلینک در حال حاضر در افغانستان فعال نیست.

محدودیت اینترنت در افغانستان تازه‌ترین نمونه از موج محدودیت‌هایی است که طالبان از زمان بازگشت به قدرت در سال ۲۰۲۱ بر زندگی مردم تحمیل کرده‌اند.